Ben-Hur Ben Hur

Ben Hur 1959 ဂျူးမင်းသား ဘင်ဟား ယနေ့အချိန်ထိ အော်စကာ အများဆုံးရတဲ့ ရုပ်ရှင်ကား ၃ ကားရှိတယ်။ ၃ ကားစလုံးက အော်စကာ ၁၁ ဆုစီ ရရှိထားကြပါတယ်။ အဲဒီရုပ်ရှင်ကားတွေကတော့ Ben-Hur ( 1959 ), Titanic ( 1997 ) , The Lord of the Rings: The Return of the King ( 2003 ) တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ အခုပြောမှာကတော့ တစ်ချိန်က စာအုပ်ရော ရုပ်ရှင်ပါ အလွန်နာမည်ကြီးခဲ့တဲ့ Ben Hur ရုပ်ရှင်အကြောင်းပါ။ လူပြောသူပြောများလွန်းတဲ့ ရုပ်ရှင် ခမ်းနားထည်ဝါလွန်းတဲ့ ရုပ်ရှင်အဖြစ် ပြောစမှတ်ပြုခဲ့ကြတယ်။ စာအုပ်ရဲ့ အရှိန်အဝါကြောင့်ရယ် ခမ်းခမ်းနားနား ရိုက်ကူးခဲ့တာကြောင့်ရယ် နာမည်ကျော်ပါတယ်။ ရုပ်ရှင်၊ စာအုပ် နဲ့ ရုပ်ရှင်နောက်ကွယ်ကအကြောင်း ဆိုပြီး အပိုင်း ၃ ပိုင်းခွဲပြီး ပြောသွားပါမယ်။ ( ၁ ) ရုပ်ရှင် ဇာတ်လမ်းအကျဉ်း ရုပ်ရှင်အဖွင့်ဟာ ရောမတို့ အုပ်စိုးစဉ်ကာလ ရောမအင်ပါယာအတွင်းမှာ ရှိတဲ့ပြည်သူတွေဟာ ဂျေရုဆလင်မြို့ကို သန်းခေါင်းစာရင်းပေးဖို့ လာကြရင်း သခင်ယေရှုခရစ်တော် မွေးဖွားတဲ့အခန်းနဲ့ စဖွင့်ပါတယ်။ ဘင်ဟား ( Ben Hur ) နဲ့ မာဆားလာ ( Messala ) တို့ဟာ ဂျေရုစလင်မှာ အတူတူကြီးပြင်းလာကြတဲ့ အရင်းနှီးဆုံး အချစ်ဆုံး ငယ်သူငယ်ချင်းတွေ ဆိုပေမယ့် အခုချိန်မှာတော့ မာဆားလာဟာ ရောမမြို့သားအဖြစ်ခံယူပြီး ရောမစစ်တပ်ရဲ့ အရာရှိစစ်ဗိုလ်တစ်ယောက် ဖြစ်နေသလို ဘင်ဟားလည်း ဂျေရုစလင်ရဲ့ မင်းသားတစ်ပါး ဖြစ်နေပါပြီ။ ဘင်ဟား နဲ့ မာဆားလာ တို့ဟာ သူငယ်ချင်းတွေဖြစ်သည့်တိုင် ခံယူချက်တွေ လုံးဝမတူညီကြဘူး။ မာဆားလာဟာ ရောမတို့ရဲ့ အင်အား၊ အာဏာကြီးမားမှုကို အထင်ကြီးလေးစားသူ၊ ရောမအင်ပါယာရဲ့ သစ္စာတော်ခံ မင်းမှုထမ်းတစ်ယောက်။ ဘင်ဟားကတော့ ဘုရားသခင်ကို သက်ဝင်ယုံကြည်သူ၊ ကိုယ့်ရဲ့ ဂျူးလူမျိုး ဂျေရုဆလင်မြို့သားတွေကို ကြည့်ရှုစောင့်ရှောက်တဲ့သူ။ ဒါကြောင့် သူတို့ နှစ်ယောက်ရဲ့ ခံယူချက်တွေဟာ ဖြောင့်ဖြောင့်ကြီး ဆန့်ကျင်နေတယ်။ ရောမစစ်သားတွေ ဂျေရုဆလင်မြို့ကို နယ်ချဲ့ရောက်လာချိန်မှာတော့ စစ်ဗိုလ်ဖြစ်တဲ့ မာဆားလာဟာ ရောမတွေကို ဆန့်ကျင်မှုတွေရှိနေတဲ့ ဂျေရုဆလင်မြို့သားတွေကို လက်ခံလာအောင် ပြောဆိုပေးဖို့ ငယ်သူငယ်ချင်း ဘင်ဟားကို အကူအညီတောင်းပါတော့တယ်။ တကယ်လို့ ဂျူးတွေသာ ရောမအင်ပါယာအောက် အလွယ်တကူဝင်ရောက်ဖို့ လာခံလာရင် မာဆားလာဟာ ဒုတိယစစ်ဗိုလ်ချုပ်ရာထူးကို ရရှိမှာပါ။ ဒါပေမယ့် ကိုယ့်လူမျိုးတွေအပေါ် သစ္စာမဖောက်ချင်တဲ့ ဘင်ဟားဟာ မာဆားလာကို မကူညီနိုင်ခဲ့ပါဘူး။ ဒါကြောင့် မာဆားလာက ဘင်ဟားအပေါ် စိတ်ကွက်သွားခဲ့ပါတယ်။ ရောမဘုရင်ခံအသစ်က ဂျေရုဆလင်မြို့ကို ရောက်လာချိန်မှာ မတော်တဆတစ်ခုဖြစ်ပျက်သွားခဲ့တယ်။ ဘုရင်ခံကို လုပ်ကြံတာပါဆိုပြီး မာဆားလာနဲ့ ရောမစစ်သားတွေဟာ ဘင်ဟာနဲ့ သူ့မိခင် သူ့ညီမတွေကို ဖမ်းသွားခဲ့ပါတယ်။ ဘင်ဟားက မာဆားလာကို ဘယ်လောက် တောင်းပန်ပြောဆိုပေမယ့် အလွတ်မပေးခဲ့ပါဘူး။ ဒီလိုနဲ့ ဘင်ဟားမိခင်နဲ့ ညီမဟာ အကျဉ်းချထားခြင်းခံရပြီး ဘင်ဟားကတော့ စစ်တိုက်ဖို့ ကျွန်အဖြစ်နဲ ရေတပ်ကို ပါသွားခဲ့တယ်။ သင်္ဘောပေါ်မှာ ရေတပ်စစ်သူကြီး ကွင်းတပ်အဲရိယပ်က ကျွန်ဘင်ဟားကို သူ့ရဲ့ ခိုင်မာရဲရင့်တဲ့ စိတ်ဓါတ်၊ ယုံကြည်မှုပြင်းထန်တဲ့စိတ်ဓါတ်တွေကြောင့် သတိထားမိခဲ့တယ်။ ပင်လယ်ဓါးပြတွေနဲ့ စစ်ဖြစ်ချိန်မှာ ဘင်ဟားဟာ စစ်သူကြီး အဲရိယပ်ကို အသက်ကယ်ခဲ့တယ်။ ပင်လယ်မှာ တိုက်ပွဲဖြစ်ရင်း စစ်သူကြီး အဲရိယပ်နဲ့ ဘင်ဟာ နှစ်ယောက်ဟာ အခြားစစ်သားတွေနဲ့ တကွဲစီ ကွဲသွားခဲ့တယ်။ စစ်ရှုံးပြီ အထင်နဲ့ စစ်သူကြီး အဲရိယပ်က ကိုယ့်ကိုယ်ကို သတ်သေဖို့ အကြိမ်ကြိမ် ကြိုးစားခဲ့ပေမယ့် ဘင်ဟားကြောင့် ရှင်နေခဲ့ရတယ်။ နောက်မှ သူတို့တပ်နဲ့ ပြန်ဆုံပြီး ရောမတပ်တွေ အနိုင်ရတယ်ဆိုတာ သိရတယ်။ ကျေးဇူးသိတတ်တဲ့ စစ်သူကြီး အဲရိယပ်ဟာ စစ်ပွဲအောင်နိုင်ရပြီး ပြည်တော်ပြန်လာချိန်မှာ ဘင်ဟားကို သူ့မွေးစားသား အဖြစ် ချီးမြှင့်မြောက်စားခဲ့တယ်။ ဒါကြောင့် ဘင်ဟားဟာ ကျွန်အဖြစ်ကနေ လွတ်မြောက်သွားခဲ့သလို ရောမအင်ပါယာမှာ မျက်နှာပွင့်တဲ့ မင်းသားတစ်ပါး ဖြစ်လာပြန်တယ်။ ဒီအချိန်မှာတော့ ဘင်ဟားဟာ တစ်ချိန်က သူချစ်ခဲ့ဖူးတဲ့ ချစ်သူ အက်စတာနဲ့ သူ့မိခင်၊ သူ့ညီတွေကို အသည်းအသန် လိုက်ရှာပါတော့တယ်။ ပြီးတော့ သူ့ကို ကျွန်ဘဝရောက်အောင် လုပ်ခဲ့တဲ့ သူ့မိသားစုအပေါ် ရက်စက်ခဲ့တဲ့ သူငယ်ချင်း မာဆားလာကို လက်စားချေဖို့လည်း ကြိုးစားပါတော့တယ်။ ဒီလိုနဲ့ အကြမ်းတမ်းဆုံးဖြစ်တဲ့ မြင်းစစ်ရထားစီးပြီး ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ဖြစ်လာပါတော့တယ်။ ဇာတ်လမ်းအဆုံးသတ်မှာတော့ သခင်ယေရှု ကားတိုင်မှာ အသတ်ခံရတဲ့အခန်းနဲ့ အဆုံးသတ်ထားပါတယ်။ ဒီရုပ်ရှင်ဟာ Judah Ben Hur ကို ယေရှုမွေးဖွားချိန်မှ သေဆုံးချိန်ထိ timeline တစ်ခုတည်းမှာ ရှင်သန်နေထိုင်ခဲ့တဲ့ ဇာတ်ကောင်အဖြစ် စိတ်ကူးယဉ်ပုံဖော်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဇာတ်လမ်းတစ်ခုလုံးမှာ ယေရှုရဲ့ အခန်းတွေ နည်းသည့်တိုင် မျက်နှာရော၊ အသံရော လုံးဝမဖော်ပြဘဲ ရိုက်ထားပါတယ်။ ရုပ်ရှင်ဇာတ်အိမ်ဟာ အလွန်ပဲ ရိုးရှင်းပါတယ် ဆိုပေမယ့် ခရစ်ယာန်တစ်ယောက်ဆိုရင်တော့ ဒီကားရဲ့အနှစ်သာရကို ပိုပြီး ခံစားမိစေမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ Evangelism အရမ်းဆန်အောင် ရိုက်ထားတာ မဟုတ်ပေမယ့် ပါးပါးလေး ထည့်ထားပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ဒီကားမှာ လူသားပီပီ ဘင်ဟာ ( Charlton Heston ) ရဲ့ ယုံကြည်ချက် အတက်အကျ အလှည့်အပြောင်းဟာ သဘာဝကျလွန်းတာကို ကြိုက်ပါတယ်။ ဒီရုပ်ရှင်ကို ခရစ်ယာန် propaganda ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး တရုတ်နိုင်ငံက ပိတ်ပင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီရုပ်ရှင်မှာ ကြိုက်ရတဲ့အချက်က ရိုက်ချက်တွေပါ။ အဲဒီခေတ်က ကွန်ပျူတာ CGI ဆိုတာ မပေါ်သေးတော့ ပင်လယ်ပေါ်မှာ တိုက်တဲ့အခန်း၊ မြင်းလှည်းမောင်းပြီး ပြိုင်တဲ့အခန်းတွေဟာ cinematographer , director တို့ရဲ့ ပညာအစွမ်း အံ့မခန်းလက်ရာများကို မြင်တွေ့ရမှာပါ။ ( အောက်ကအချက်တွေမှာ ဆက်လက်ဖော်ပြထားပါတယ်။ ) ————————————– (၂) ရုပ်ရှင် ဖြစ်လာစေခဲ့တဲ့ စာအုပ် Ben Hur ( 1959 ) ရုပ်ရှင်ဟာ 1925 မှာ ထွက်ခဲ့တဲ့ အဖြူအမည်း အသံတိတ်ရုပ်ရှင် Ben-Hur: A Tale of the Christ ကို remake ပြန်ရိုက်ထားတာပါ။ ၁၈၈၀ ခုနှစ်မှာ ထွက်ခဲ့တဲ့ စာအုပ်ကို မှီးပြီး ရုပ်ရှင်ပြန်ရိုက်ခဲ့တာပါ။ Ben-Hur: A Tale of the Christ ဆိုတဲ့စာအုပ်ဟာ ၁၉ ရာစုမှာ အလွန်နာမည်ကြီးတဲ့ အရောင်းရဆုံးစာအုပ်ပါ။ စာရေးဆရာ Lew Wallace ဟာ သခင်ယေရှုအကြောင်းကို နောက်ခံထားတဲ့ Ben-Hur: A Tale of the Christ ဆိုတဲ့ ဝတ္ထုကို ၁၈၈၀ ခုနှစ်မှာ ထုတ်ဝေခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီစာအုပ်ဟာ နာမည်အရမ်းကြီးခဲ့ပြီး ရောင်းရလွန်းလို့ အကြိမ်ရေများစွာ ပြန်လည် ထုတ်ဝေခဲ့ရတယ်။ ဘာသာစကားပေါင်းများစွာ ပြန်ဆိုခြင်း ခံရတယ်။ ၁၀ စုနှစ်တိုင်တိုင် အရောင်းရဆုံးစာရင်းဝင် ဖြစ်ခဲ့တဲ့အတွက် စာရေးဆရာ Lew Wallace ကို သူဌေးဖြစ်စေခဲ့တယ်။ အဲဒီစာအုပ်ဟာ ၁၉ ရာစုနှစ် ခရစ်ယာန်စာပေတွေထဲမှာလည်း အလွမ်းမိုးနိုင်ဆုံးစာအုပ်တစ်အုပ်ဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုတယ်။ ဝတ္ထုစာအုပ်ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း Lew Wallace ဟာ အမေရိကန် စစ်ဗိုလ်ဘဝကနေ အငြိမ်းစား ယူပြီးတဲ့နောက် စာရေးဆရာဘဝကို ကူးပြောင်းခဲ့တယ်။ သူဟာ ဘုရားသခင်ကို ယုံကြည်သူတစ်ယောက် မဟုတ်တဲ့အပြင် ခရစ်ယာန်ဘာသာရေးနဲ့ပါတ်သက်ပြီး ဘာမှ သိပ်သိတဲ့သူမဟုတ်ခဲ့ဘူး။ စာရေးဆရာ Lew Wallace ဟာ တစ်နေ့မှာ အင်ဒီးယားနားပိုးလ်ကို ခရီးသွားရင်းနဲ့ ရထားမှာ Robert G. Ingersoll ဆိုတဲ့ နိုင်ငံရေးသမားတစ်ယောက်နဲ့ အမှတ်မထင် ဆုံမိပြီး ဘာသာရေးအကြောင်း ဆွေးနွေးငြင်းခုံကြတယ်။ ဒါပေမယ့် စာရေးဆရာ Lew Wallace ဟာ ခရစ်ယာန်အကြောင်း ဘာမှ မသိသေးတဲ့အတွက် ရေရေရာရာ မဆွေးနွေးနိုင်ဘူး။ ဒါကြောင့် ခရစ်ယာန်တွေရဲ့ ဘာသာရေးကို ကိုယ်တိုင်သေသေချာချာလေ့လာဦးမယ်လို့ အခိုင်အမာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချခဲ့တယ်။ သိပ်မကြာခင်မှာပဲ စာရေးဆရာ Wallace ဟာ သမ္မာကျမ်းစားအကြောင်း ရှေးခေတ်ရောမအင်ပါယာအကြောင်း အဲဒီခေတ်အခါက မြေအနေအထား ပထဝီ၊ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာစကား၊ စတာတွေ သိအောင် ကိုယ်တိုင်လေ့လာ သုတေသနလုပ်ခဲ့တယ်။ စာရေးဆရာ Wallace ဟာ ခရစ်ယာန်အကြောင်း ယေရှုအကြောင်း ဂျူးတွေအကြောင်း လေ့လာရင်းနဲ့ပဲ ခရစ်ယာဘာသာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သလို Ben-Hur: A Tale of the Christ စာအုပ်ကို ရေးဖို့ စိတ်ကူးရခဲ့ပါတယ်။ Ben-Hur: A Tale of the Christ စာအုပ်ဟာ နှစ် ၂၀ အကြာ ၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်မှာ ၃၆ ကြိမ်မြောက်ထိ ထုတ်ဝေခဲ့ရပြီး ဘာသာစကားပေါင်း ၂၀ ကျော် ပြန်ဆိုခဲ့ရတယ်။ မာဂရက်မစ်ချဲလ်ရဲ့ Gone With The Wind ( လေရူးသုန်သုန် ) ကိုတောင် ကျော်တက်သွားခဲ့ပြီး အဲဒီခေတ်အခါက သမ္မာကျမ်းစာပြီးရင် ဒုတိယအရောင်းရဆုံး စာအုပ် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ —————————————————– ( ၃ ) ရုပ်ရှင်အဖြစ် ပြန်လည်ရိုက်ကူးခြင်း ၁၉၂၅ မှာ စာအုပ်နာမည်အတိုင်း Ben-Hur: A Tale of the Christ ကို အဖြူအမည်း အသံတိတ်ရုပ်ရှင်အဖြစ် ရိုက်ခဲ့တယ်။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်ရောင်စုံကာလာ အသံထွက်ခေတ်မှာ ဒါရိုက်တာ William Wyler က Ben-Hur ကို အော်စကာဆု ၁၁ ဆု ရရှိသည်အထိ တခမ်းတနား ပြန်လည်ရိုက်ကူးခဲ့ပြန်တယ်။ ၁၉၂၅ မှာ MGM က ဘတ်ဂျက် ၄ သန်းနဲ့ ဒေဝါလီခံရကာနီးနီး အကုန်အကျခံရိုက်ကူးထားပြီး ဖြစ်ပေမယ့် ၁၉၅၂ မှာ နောက်တစ်ကြိမ် Ben Hur remake ရိုက်မယ်ပြီး စကြေငြာလိုက်တယ်။ ၁၉၅၆ ရောက်တော့ ရိုက်ကူးရေးစမယ်လို့ ရည်ရွယ်ထားကာမှ ဒါရိုက်တာ Sidney Franklin က နေမကောင်းဖြစ်ပြီး နှုတ်ထွက်သားလို့ မရိုက်ဖြစ်ပဲ ထပ်ကြာသွားပြန်တယ်။ အဲဒီနှစ်မှာ Paramount Pictures က The Ten Commandments ရုပ်ရှင်နဲ့ အကြီးအကျယ် အောင်မြင်သွားတော့မှ MGM က Ben Hur ကို အမြန်ရိုက်ဖို့ အာရုံပြန်စိုက်လာကြတယ်။ ဘင်ဟား မူရင်းဝတ္ထုဟာ စာမျက်နှာ ၅၅၀ တောင် ရှိတာမို့ ပရိုဂျူဆာ Zimbalist ဟာ ဇာတ်ညွန်းရေးဆရာတွေ အများကြီး ခေါ်ပြီး ဇာတ်ညွန်း ရေးခိုင်း ပြင်ခိုင်းပါတယ်။ ဇာတ်ညွန်းပြင်လာလိုက်တာ ဗားရှင်း ဇာတ်ညွန်း ၁၂ မျိုးထိ ထွက်ခဲ့တယ်။ နောက်ဆုံးပြင်ခဲ့တဲ့ Karl Tunberg ရဲ့ ဇာတ်ညွန်းကိုပဲ အတည်ယူလိုက်ကြတော့တယ်။ Ben-Hur ကို ရိုက်ကူးမယ်ဆိုတော့ နှုတ်ထွက်သွားတဲ့ ဒါရိုက်တာနေရာမှာ အစားထိုးဖို့ လိုလာတယ်။ ဒါကြောင့် ၁၉၂၅ ခုနှစ် ဘင်ဟားအသံတိတ်ရုပ်ရှင်ရိုက်တုန်းက လက်ထောက်ဒါရိုက်တာလုပ်ခဲ့တဲ့ William Wyler ကို ငှားလိုက်ကြတယ်။ နာမည်ရပြီး ဒါရိုက်တာ William Wyler ဟာ အလွယ်လက်မခံခဲ့ပါဘူး။ ပရိုဂျူဆာ Zimbalist ဟာ William Wyler ကို ဇာတ်ညွန်းအရင်ပြကြည့်ပြီး မြင်းပြိုင်ပွဲအတွက် ဒေါ်လာ ၁၀ သန်းလောက် သုံးလိမ့်မယ်လို့ ဆွဲဆောင်ပြီး ပြောခဲ့တာကြောင့် ရိုက်ကူးဖို့ စိတ်ဝင်စားခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် သူလိုချင်တာ တော်တော်များများလုပ်ပေးခဲ့ရတယ်။ လူဦးရေအများအပြားသုံးမယ့်ရုပ်ရှင်ဖြစ်တဲ့အတွက် MGM က ရောမမြို့မှာ ရုံးဖွင့်ပြီး အရံသရုပ်ဆောင်အတွက်တင် လူပေါင်း ၅၀၀၀၀ ကျော်ကို ရွေးချယ်ခဲ့တယ်။ ဂျူးဒ ဘင်ဟားနေရာမှာ သရုပ်ဆောင်ဖို့ အဲဒီခေတ်အခါက နာမည်ကြီးတဲ့ Burt Lancaster, Paul Newman, Kirk Douglas, Marlon Brando တို့ကို ကမ်းလှမ်းခဲ့ပေမယ့် အကြောင်းအမျိုးမျိုးပြပြီး ငြင်းဆိုခဲ့ကြတယ်။ နောက်ဆုံးမှာ Charlton Heston က ဘင်ဟား ဇာတ်ရုပ်အတွက် လက်ခံရိုက်ကူးခဲ့တယ်။ အဲဒီအတွက် အနုပညာကြေး ဒေါ်လာ ၂ သိန်းခွဲ ရခဲ့ပါတယ်။ အမှန်တော့ ဒါရိုက်တာ William Wyler က Charlton Heston ကို ဘင်ဟားနေရာထက် ဗီလိန်မာဆားလာအဖြစ် သရုပ်ဆောင်စေချင်ခဲ့တာပါ။ Esther Role အတွက်လည်း မင်းသမီးပေါင်း ၃၀ ထက်မနည်း ရွေးချယ်စဉ်းစားခဲ့ကြပေမယ့် နောက်ဆုံးမှာ အစ္စရေးမင်းသမီး Haya Harareet ကို ရွေးလိုက်ကြတယ်။ ရိုက်ကူးရေး Filming location အတွက် အစ္စရေး ဒါမှမဟုတ် အီဂျစ် တစ်နိုင်ငံမှာ ရိုက်မယ်လို့ ရည်ရွယ်ခဲ့ပေမယ့် အီတလီ ရောမကိုပဲ ရွေးချယ်ခဲ့တယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒါရိုက်တာ William Wyler က Roman Holiday ကို ရောမ ရိုက်ခဲ့ဖူးတာကြောင့် ရောမဟာ သူနဲ့ မစိမ်းဘူး။ ဒါကြောင့် William Wyler အလိုကျ MGM က လိုက်လျောပေးခဲ့တယ်။ အဲဒါအပြင် သူတောင်းဆိုတဲ့အတိုင်း ဒါရိုက်တာကြေး ဒေါ်လာ ၃၅၀၀၀၀ နဲ့ ရုံတင်ငွေအသားတင်အမြတ်ထဲကနေ ၈ ရာခိုင်နှုန်းကိုပါ ပေးဖို့ သဘောတူခဲ့ရတယ်။ အဲဒီခေတ်က ဒါရိုက်တာတစ်ယောက်အတွက် William Wyler ကို ပေးခဲ့ရတဲ့ ပမာဏဟာ အများဆုံးဖြစ်ခဲ့တယ်။ Pre Production အစမှာတင် custume design၊ ဆက်တင် နဲ့ ရုပ်ရှင်ထဲမှာ ပါဝင်မယ့် အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းအကုန်လုံးအတွက် ပုံကြမ်းပေါင်း ၁၅၀၀၀ ကျော် အရင်ဆွဲခဲ့ရတယ်။ ကုလားအုတ် ၂၀၀ ၊ မြင်းကောင်ရေ ၂၅၀၀ ကျော်ကို အသုံးပြုခဲ့ရသလို လက်ထောက်ဒါရိုက်တာပေါင်း ၆၀ ကျော် ငှားရမ်းခဲ့ရတယ်။ Cinematographer ကို စဉ်းစားကြတဲ့အခါ အဲဒီခေတ်အခါက အအောင်မြင်ဆုံး Cinematographer ဖြစ်တဲ့ Robert L. Surtees ကိုပဲ ငှားလိုက်ကြတယ်။ Producer နဲ့ MGM က Widescreen နဲ့ ရိုက်ချင်ပေမယ့် ကြီးမားလွန်တဲ့ ပုံရိပ်ပြည့်ထွက်မလာမှာ ကြောင့်ရယ်၊ ရုပ်ရှင်ကင်မရာတွေနဲ့ ရိုက်ရမှာကြောင့်ရယ်၊ ရိုက်ကူးရေးအခက်အခဲကြောင့် အချိန်အလဟသမကုန်ချင်တာကြောင့် ဒါရိုက်တာက မရိုက်ချင်ခဲ့ဘူး။ ဒီအခက်ခဲကို ပြေလည်စေဖို့ ဒေါ်လာ ၁ သိန်းတန်တဲ့ 65 mm မှန်ဘီလူးပါတဲ့ ကင်မရာ ၆ ခုထိ အမေရိကန်က မှာယူပြီး ရိုက်ခဲ့ကြတယ်။ ဒါရိုက်တာ မောင်းချက်ကတော့ ရိုက်ကူးရေးစတော့ တစ်ပတ်ကို ၆ ရက် တစ်ရက်ကို ၁၂ နာရီကနေ ၁၄ နာရီ assign တွေခွဲပြီး မနားတမ်း ရိုက်ကူးခဲ့တယ်။ ဆရာဝန် အနားမှာ ခေါ်ထားပြီး ပင်ပန်းလွန်းတဲ့ သရုပ်ဆောင်တွေကို Vitamin B Complex ထိုးပေးခဲ့ရတယ်လို့ဆိုတယ်။ ဒါရိုက်တာ Wyler ဟာ ဘင်ဟာ အဖြစ် Heston တန်ရဲ့ သရုပ်ဆောင်ပုံတွေကိုလည်း သိပ်ပြီး မကျေနပ်ခဲ့ပါဘူး။ I’m a Jew လို့ အော်တဲ့အခန်းမှာတင် ၁၆ ကြိမ်လောက် ရိုက်ခဲ့ရတယ်။ ဘင်ဟားရုပ်ရှင်ရဲ့ Climax ဖြစ်တဲ့ မြင်းပြိုင်ခန်းဟာ မိနစ် ၄၀ လောက်သာ ကြာပေမယ့် အသုံးစရိတ်ကတော့ ဒေါ်လာ ၁ သန်းလောက် သုံးခဲ့ရတယ်။ ဘင်ဟာနဲ့ မာဆားလာတို့ရဲ့ မြင်း ၄ ကောင် စစ်ရထားပြိုင်ပွဲ အခန်းရိုက်ကူးမှုဟာ အပင်ပန်းဆုံး အကြမ်းတမ်းဆုံး ဖြစ်ခဲ့တယ်။ အဲဒီဆက်တင် ( စစ်ရထားမြင်းပြိုင်ကွင်း ) ဖြစ်လာဖို့ ၁၈ ဧက ကျယ်တဲ့ ကွင်းပြင်ကြီးကို ဒေါ်လာ ၁ သန်း အကုန်အကျခံပြီး ၁ နှစ် ကြာ ဆောက်ခဲ့ရတယ်။ အရည်အသွေးကောင်းတဲ့မြင်းတွေကို ယူဂိုဆလားဗီးယားနဲ့ စစ္စလီကျွန်းက မှာယူပြီး သေချာလေ့ကျင့်ပေးခဲ့ရတယ်။ မြင်းတင်မကဘူး။ Heston ( ဘင်ဟား ) နဲ့ Boyd ( မာဆားလာ ) တို့ဟာလည်း မြင်းစစ်ရထားစီးကျွမ်းကျင်အောင် အစွမ်းကုန် လေ့ကျင့်ခဲ့ရတယ်။ Heston ( ဘင်ဟား ) က တစ်နေ့ကို ၃ နာရီ လေ့ကျင့်ခဲ့ရပါသတဲ့။ ဒီလိုလေ့ကျင့်ရင်းနဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ တကယ်ကျွမ်းကျင်တဲ့သူ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။ မြင်း ၄ ကောင် စစ်ရထားပြိုင်ပွဲခန်း တကယ်ရိုက်တော့ ၅ ရက်ကြာသွားခဲ့တယ်။ စစ်ရထားပြိုင်ပွဲကိုအားပေးတဲ့ ဘေးကရပ်ကြည့်ပရိတ်သတ်အဖြစ် ပါဝင်ဖို့ လူပေါင်း ၇ ထောင်ကျော် ငှားခဲ့တယ်။ အဝေးရိုက် Long take အခန်းတွေမှာ Double Stunt တွေ သုံးပြီး ရိုက်ခဲ့တယ်။ လက်ထောက်ဒါရိုက်တာရဲ့ သားတစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ စတန့်သမားဟာ မြင်းပြိုင်ခန်းရိုက်ရင်း သေလုနီးပါးဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုတယ်။ မြင်းတွေဟာ အပြေးမြန်လွန်းလို့ footage ရဖို့အတွက် ဖာရာရီကားကိုတောင် သုံးခဲ့ရပါသတဲ့။ ဒီအခန်းတွေအတွက် ကင်မရာ crew တွေဟာ fixed postion, movement position စသဖြင့် angle အစုံ ရိုက်ရတာကြောင့် မနက် ၆ နာရီကနေ ညနေ ၅ နာရီအထိ အလုပ်လုပ်ခဲ့ရပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ ရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးရေးဟာ ၉ လတိုင်တိုင် ကြာခဲ့တယ်။ အဲဒီခေတ်က ဖလင်ခေတ်ဆိုတော့ ဖလင်ရဲ့အတိုင်းအတာဟာ Raw မှာတင် ၃၄၀၀၀၀ မီတာ ရှိခဲ့တယ်။ ၁ ကဒ်ကို ၄ နာရီခွဲလောက် ကြပါသတဲ့။ တကယ်တမ်း Wyler လိုချင်တာက ရုပ်ရှင်တစ်ခုလုံးအတွက် ၃ နာရီခွဲစာ။ တည်းဖြတ်အယ်ဒီတာ John D. Dunning အဆိုအရ သူ့ဘဝမှာ ဘင်ဟာရုပ်ရှင်ဟာ တည်းဖြတ်ဖို့ အခက်ဆုံးဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုတယ်။ နောက်ဆုံးမှာ ၂၁၃ မိနစ် ( ၄ နာရီနီးပါး ) ရအောင်တည်းဖြတ်ခဲ့ရတယ်။ ဒါကြောင့် Post Production မှာ နောက်ထပ် ၆ လ ထပ်ကြာသွားပြန်တယ်။ ဘင်ဟားရုပ်ရှင်ဟာ ဒေါ်လာ ၆ သန်း၊ ၇ သန်းလောက်သာ သုံးမယ်လို့ မှန်းထားတဲ့ ဘင်ဟား ရုပ်ရှင်ဟာ တကယ်တမ်းရိုက်ကြတော့ ၁၅ သန်းကျော်ထိ ကုန်ကျသွားခဲ့တယ်။ အဲဒီအခေတ်အခါက ဘတ်ဂျက်က ၁ သန်းကနေ အများဆုံး ၅ သန်းလောက်အထိ ပဲ သုံးကြပါတယ်။ ၁၅ သန်းဆိုတာ ကုန်ကျစရိတ် ၃၊ ၄ ဆအထိ မြင့်တက်သွားတဲ့အတွက် ကုန်ကျစရိတ်အများဆုံးရုပ်ရှင်လည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ Ben Hur 1959 #Epic_Movie Cinemanto (ရုပ်ရှင်အညွှန်းကို Cinemanto FB Page မှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်။) 4K ကိုတော့ AI Upscaled Version နဲ့တင်ထားတာမလို့ ရုပ်ထွက်တော့ပိုကြည်ပေမယ့် Reality သိပ်မဆန်ဘူးထင်ရင် BluRay အစစ်ကနေ ထုတ်ထားတဲ့ 1080p Version ကိုကြည့်ပါ။